Ubezwłasnowolnienie jest narzędziem umożliwiającym ingerencję Państwa w bardzo radykalny sposób w życie przeciętnego człowieka. Instytucję ubezwłasnowolnienia regulują przepisy prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz postępowania cywilnego. Ubezwłasnowolnienie może mieć charakter całkowity bądź częściowy. Ustawodawca wprowadził możliwość ubezwłasnowolnienia ze względu na wyjątkowe okoliczności bądź zdarzenia. Jedynym organem Państwa uprawnionym do decydowania o ubezwłasnowolnieniu oraz jego zakresie jest sąd. W ten sposób ograniczone zostały możliwości nadużywania tej instytucji. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ubezwłasnowolnić całkowicie można osobę dorosłą mającą pełną zdolność do czynności prawnych oraz osobę, która ukończyła 13 lat[1] jeżeli nie jest ona w stanie kierować swoim postępowaniem z powodu choroby psychicznej; niedorozwoju umysłowego bądź innych zaburzeń psychicznych. Warto zaznaczyć, że pojęcie innych zaburzeń psychicznych jest szerokie i może obejmować np. narkomanię czy alkoholizm. Wobec osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie podejmowane są dalsze kroki mianowicie, sąd ustanawia opiekuna (chyba, że ubezwłasnowolniony nadal pozostaje pod władzą rodzicielską, tzn. nie ukończył 18 roku życia). Ubezwłasnowolnienie całkowite jest rozwiązaniem ostatecznym, przed wydaniem orzeczenia sąd bada wszelkie okoliczności istotne z punktu widzenia osoby wobec, której ubezwłasnowolnienie ma być orzeczone. W tym celu osoba taka podawana jest specjalistycznym badaniom na podstawie, których wydawana jest odpowiednia opinia. Dodatkowo w postępowaniu uczestniczy prokurator. Jeżeli wydane zostanie orzeczenie o ubezwłasnowolnieniu wówczas wszelkie decyzje dotyczące tej osoby podejmowane są wyłącznie przez jej opiekuna, natomiast czynność prawna dokonana przez osobę ubezwłasnowolnioną jest nieważna. Opisana wyżej instytucja ubezwłasnowolnienia całkowitego powinna być stosowana w przypadkach wyjątkowych, w których zastosowanie mniej radykalnych środków nie odniosłoby bądź nie odniosło do tej pory oczekiwanych rezultatów. Rozwiązaniem pośrednim jest ubezwłasnowolnienie częściowe. Ubezwłasnowolnić częściowo można osobę dorosłą mającą pełną zdolność do czynności prawnych, jeżeli nie jest ona w stanie kierować swoim postępowaniem z powodu choroby psychicznej; niedorozwoju umysłowego bądź innych zaburzeń psychicznych. Jednakże różnica polega na tym, że stan zdrowia tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, potrzebna jest natomiast pomoc w prowadzeniu spraw tej osoby, gdyż samodzielnie nie jest ona w stanie sobie poradzić. W takiej sytuacji po rozpoznaniu wszystkich okoliczności sprawy sąd ustanawia kuratora dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo. Na zakończenie warto zaznaczyć, ze sąd uchyla ubezwłasnowolnienie w momencie gdy ustają przyczyny jego ustanowienia (dopuszczalnej jest również uchylenie ubezwłasnowolnienia z urzędu).

Hanna Bukowska LL.M.

[1] Więcej o zdolności do czynności prawnych patrz artykuł XIV „Zdolność prawna a zdolność do czynności prawnych”

Dodaj komentarz

Imię (obowiązkowe)

E-Mail (obowiązkowe)

Strona internetowa

Kod antyspamowy

Wyślij

Skasuj