Umowa o dożywocie (umowa dożywocia) jest rodzajem umowy cywilnoprawnej, która ma w praktyce bardzo doniosłe znaczenie. Problematyka ta uregulowana jest w artykułach 908-916 Kodeksu cywilnego. Istota umowy dożywocia sprowadza się do przeniesienia własności nieruchomości w zamian za zapewnienie stronie zbywającej dożywotniego utrzymania. Umowa ta wymaga zachowania formy aktu notarialnego – pod rygorem nieważności. Zastrzeżenie dożywotniego utrzymania musi zatem również znaleźć się w treści sporządzonego przed notariuszem dokumentu.
Najogólniej mówiąc umowa dożywocia jest umową zobowiązującą, a także wzajemną oraz odpłatną. Bardzo ważną cechą tego typu umów jest ich element losowy – ze względu na to, że od długości życia dożywotnika (czyli osoby mającej prawo do dożywotniego zamieszkiwania i utrzymania) zależy rzeczywisty czas trwania obowiązków osoby, która w ten sposób nieruchomość nabyła. Dożywotnikiem może być zarówno osoba przekazująca swój majątek, jak również inna bliska mu osoba (np. współmałżonek). Prawo dożywocia może zatem zostać ustanowione na więcej osób. Osoba uzyskująca taką drogą nieruchomość powinna zatem przyjąć zbywcę nieruchomości jako domownika, oraz dostarczać mu odpowiedniego wyżywienia, mieszkania, ogrzewania i światła itp. a także zapewniać mu bieżącą pomoc i opieką w chorobie oraz zadbać na swój koszt o odpowiedni pochówek (odpowiadający danym zwyczajom).
Umowy o dożywocie najczęściej zawierane są w obrębie danej rodziny (przede wszystkim pomiędzy rodzicami czy dziadkami a dziećmi) i mają na celu faktyczne zabezpieczenie interesów osoby przekazującej swój życiowy dorobek. Niestety rzeczywistość pokazuje, że warto dokonać takiego zastrzeżenia w umowie przenoszącej własność nieruchomości, ponieważ los zbywcy majątku bywa różny, a samo istnienie więzi rodzinnych nie stanowi żadnej gwarancji, że rodzina odpowiednio o niego zadba… Warto również zaznaczyć, że na żądanie jednej ze stron umowy sąd może jednak zamienić uprawnienia wynikające z prawa dożywocia na dożywotnią rentę, która odpowiadać będzie wartości uprawnień. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, gdy pomiędzy dożywotnikiem a zobowiązanym zaistniały złe i w zasadzie niemożliwe do naprawienia relacje…
