Doniosłe znaczenie z praktycznego punktu widzenia ma problematyka wad oświadczeń woli.
Obwiązujące przepisy kodeksu cywilnego przewidują okoliczności, których wystąpienie powoduje powstanie tzw. wad oświadczeń woli. Katalog wad ma charakter zamknięty, oznacza to, że wyłącznie w wymienionych prawem przypadkach można na taką wadę się powołać.
Wady oświadczeń woli można podzielić na dwie grupy. Pierwszą grupę obejmują wady, których wystąpienie powoduje, że oświadczenie woli jest nieważne z mocy prawa. Do tej grupy należą brak świadomości albo swobody składającego oświadczenie woli (art. 82 kc) oraz pozorność (art. 83 kc).
Wada oświadczenia woli w postaci braku świadomości albo swobody, oznacza ze nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która znajdowała się w stanie wyłączającym możliwość świadomego bądź swobodnego wyrażenia woli oraz powzięcia decyzji. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być różne, przede wszystkim należą do nich: choroba psychiczna, niedorozwój czy zaburzenia czynności psychicznych.
Nieważne z mocy prawa jest także oświadczenie woli złożone drugiej stronie dla pozoru.
Drugą grupę wad oświadczeń woli stanowią natomiast te, które co prawda nie są nieważne z mocy samego prawa, jednakże można uchylić się od ich skutków. Do tej grupy wadliwych oświadczeń należą: błąd i groźba. Ponadto oświadczenie woli złożone przez posłańca (które traktowane jest tak samo jak błąd przy złożeniu oświadczenia woli) oraz podstęp (czyli błąd wywołany podstępnym postępowaniem drugiej strony). Aby uchylić się od skutków oświadczenia woli, które zostało złożone pod wpływem błędu albo groźby należy danej osobie złożyć na piśmie oświadczenie stosownej treści.
Na zakończenie warto również wspomnieć, że uprawnienie do uchylenia się od skutków wadliwego oświadczenia woli wygasa w przypadku błędu z upływem roku od jego wykrycia, a w przypadku groźby, z upływem roku – licząc od momentu ustania stanu obawy.
Hanna Bukowska LL.M.
