Zachowek jest instytucją prawa cywilnego, która od wielu już lat funkcjonuje w polskim obrocie prawnym. Zasadniczą rolą zachowku jest realne zabezpieczenie interesów członków rodziny spadkodawcy. W myśl obowiązującego prawa osobie pozbawionej prawa do dziedziczenia przez spadkodawcę przysługuje bowiem roszczenie o zapłatę określonej sumy pieniężnej. Z roszczeniem tym występuje się przeciwko spadkobiercom powołanym do dziedziczenia .
Ustawodawca przyjął, że do zachowku są uprawnieni zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy, gdyby byli powołani do dziedziczenia z ustawy. Zachowek wynosi 2/3 udziału spadkowego, który przypadłby przy dziedziczeniu ustawowym w przypadku zstępnych małoletnich oraz trwale niezdolnych do pracy. Pozostałym osobom uprawnionym do zachowku należy się 1/2 udziału spadkowego.
Należy pamiętać, że roszczenia z tytułu zachowku przedawniają się z upływem pięciu lat od momentu ogłoszenia testamentu.
Zachowek, jak już wspomniano służy ochronie interesów osób najbliższych spadkodawcy. Budzi jednak pewne spory i kontrowersje w kontekście konstytucyjnej ochrony prawa własności oraz zasady swobody testowania. W konsekwencji problematyką konstytucyjności zachowku zajął się również Trybunał Konstytucyjny, który jednak uznał, że instytucja zachowku jest zgodna z Konstytucją. Jednocześnie Trybunał przyznał, że jest to pewna forma ograniczenia swobody w zakresie decydowania o własnym majątku, jednakże w słusznym interesie.
W związku z tym zachowek nadal będzie funkcjonował na dotychczasowych zasadach w polskim systemie prawa cywilnego…
Hanna Bukowska LL.M.
