Umowa zlecenia jest cywilnoprawną umową o świadczenie usług, opartą na zasadzie wzajemnego zaufania stron. Regulują ją przepisy Kodeksu cywilnego (art. 734 -751 kc). Istotną cechą umów o charakterze cywilnoprawnym jest możliwość dość swobodnego kształtowania obowiązków i uprawnień stron. Dotyczy to również w pewnej mierze kwestii wypowiedzenia. W myśl art. 746 kc możliwe jest wypowiedzenie umowy zlecenia w każdym czasie. Przy czym, jeżeli zlecenie ma charakter odpłatny, po stronie przyjmującego zlecenie (zleceniobiorcy) powinien wystąpić ważny powód takiego wypowiedzenia. W sytuacji, gdy wypowiedzenie nastąpiło jednak bez ważnego powodu, wówczas przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę.
Przepis ten w praktyce budzi pewne kontrowersje, mianowicie w sposób naturalny nasuwa się pytanie czy kontrahent może w każdym przypadku wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym? Na ten temat wypowiedział się również Sąd Najwyższy w Wyroku z dnia 14.05. 2002 r., (sygn. akt V CKN 1030/00). W Wyroku tym SN uznał, że umowa zlecenia może być rozwiązana w następujący sposób:
1) jeżeli sama umowa nie stanowi inaczej – to na podstawie art. 746 można ją wypowiedzieć w każdym czasie,
2) za wypowiedzeniem, jeżeli taką możliwość przewidziano w umowie – przy czym w takim przypadku strony dobrowolnie zrzekają się możliwości wypowiedzenia umowy w każdym czasie (tj. ze skutkiem natychmiastowym),
3) jeżeli umowa wskazuje terminy wypowiedzenia, można ją wypowiedzieć ze skutkiem natychmiastowym - tylko wtedy, jeżeli istnieje ważny powód. Przy czym takiego uprawnienia nie można się z góry zrzec w umowie.
Wypowiadający umowę zlecenia ponosi zatem odpowiedzialność odszkodowawczą, jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu (przy czym nie dotyczy to sytuacji, gdy możliwość wypowiedzenia umowy przewidziano w samej umowie!).
W związku z tym pojawia się kolejne pytanie: co w praktyce oznacza sformułowanie „ważny powód”? Jest to niewątpliwie zwrot niedookreślony. Przy czym w orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się że ważne powody mogą mieć zarówno prawny jak i pozaprawny charakter. Do takich powodów należeć będzie zatem zarówno obiektywna zmiana sytuacji gospodarczej; jak i zmiana stosunków pomiędzy stronami umowy; czy też choroba itp. Na zakończenie należy zaznaczyć, że nie jest możliwe wyliczenie - w sposób wyczerpujący - wszystkich potencjalnych okoliczności, które stanowić mogłyby przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy zlecenia…
Hanna Bukowska LL.M.
Komentarze
prawnik
Pani wnuk powinien zatem wystąpić do sądu o ustalenie stosunku pracy (chodzi o wykazanie, że w rzeczywistości nie było to zlecenie a normalna umowa o pracę). Umowy cywilnoprawne mogą bardzo swobodnie regulować stosunki pomiędzy stronami...
Elzieta