Problem odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny regulowany jest w obowiązujących przepisach kodeksu cywilnego, w artykułach 4491 – 44911. Odpowiedzialność ta ma charakter szczególny i dotyczy producenta, który wytwarza produkt niebezpieczny w zakresie swojej działalności.
Trzeba podkreślić, że w myśl obowiązujących przepisów produktem jest rzecz ruchoma, nawet jeśli połączona jest z inną rzeczą, a także zwierzęta oraz energia elektryczna.
Analizując problem odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny zwrócić należy uwagę na specyficzny moment powstania tego typu odpowiedzialności. Odpowiedzialność producenta za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny powstaje bowiem dopiero w momencie, gdy przy normalnym użyciu produktu nie zapewnia on użytkownikowi bezpieczeństwa. Z kolei dla oceny bezpieczeństwa produktu należy wziąć pod uwagę dwa elementy:
- informacje, które producent przekazuje konsumentowi na temat właściwości swego produktu oraz
- sposób zaprezentowania produktu przez producenta na rynku.
Warto również wspomnieć, ze odpowiedzialność ta nie ma charakteru bezwzględnego, tzn. istnieje szereg okoliczności, które zwalniają producenta z tego rodzaju odpowiedzialności. Pierwszy przypadek to okoliczność, że to nie producent wprowadził produkt do obrotu; druga okoliczność to wprowadzenie produktu do obrotu poza zakresem działalności producenta. Ponadto producent nie odpowiada również w sytuacji, gdy cechy niebezpieczne produktu ujawniły się już po wprowadzeniu produktu do obrotu (chyba że ich przyczyna tkwi w samym produkcie). Producent nie odpowiada również w przypadku, gdy niebezpiecznych właściwości produktu nie można było przewidzieć - uwzględniając stan nauki i techniki w chwili wprowadzenia produktu do obrotu, bądź, jeśli właściwości niebezpieczne produktu wyniknęły z zastosowania obowiązujących przepisów.
W tym zakresie bardzo ważne jest domniemanie, że produkt niebezpieczny, który spowodował szkodę został wytworzony i wprowadzony do obrotu właśnie w zakresie działalności producenta.
Odpowiedzialność za szkodę na mieniu nie obejmuje uszkodzenia samego produktu ani potencjalnych korzyści poszkodowanego (które mógł on osiągnąć w związku z używaniem produktu). Poza tym odszkodowanie nie przysługuje, jeśli szkoda na mieniu nie przekracza równowartości 500 Euro.
Analizowana odpowiedzialność nie może zostać ani ograniczona ani tym bardziej wyłączona. Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez produkt niebezpieczny przedawniają się z upływem 3 lat od dowiedzenia się przez poszkodowanego o szkodzie.
Na zakończenie warto podkreślić, że w myśl obowiązującego prawa dopuszczalny jest zbieg roszczeń, tzn. przepisy nie wyłączają odpowiedzialności na zasadach ogólnych, czyli za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania oraz odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady i gwarancji jakości.
Hanna Bukowska LL.M.
