Problematyka szkody powstałej w wyniku czynu niedozwolonego uregulowana jest w przepisach kodeksu cywilnego w artykułach od 415 do 449 kc.
W myśl wskazanych wyżej przepisów każdy, kto wyrządził szkodę drugiej osobie zobowiązany jest do jej naprawienia. Przy czym za szkodę odpowiada nie tylko sprawca, ale również osoba, która nakłaniała bądź pomagała w wyrządzeniu takiej szkody, czy też skorzystała na jej powstaniu.
Przedstawiając w sposób ogólny problematykę czynów niedozwolonych, należy zwrócić uwagę na instytucję obrony koniecznej oraz stan wyższej konieczności.
Osoba, która wyrządziła szkodę działając w obronie koniecznej, czyli w celu odparcia bezprawnego oraz bezpośredniego ataku na własne dobro bądź dobro innej osoby, nie odpowiada za szkodę napastnika powstałą w takich okolicznościach.
Natomiast osoba, która działając w stanie wyższej konieczności, w celu niedopuszczenia do niebezpieczeństwa, niszczy bądź uszkadza cudzą rzecz (albo rani czy wręcz zabija zwierzę) nie odpowiada za powstałą szkodę. Przy czym przy ocenie stanu wyższej konieczności bierze się pod uwagę następujące okoliczności:
- czy osoba, która działała w stanie wyższej konieczności sama nie wywołała zaistniałego niebezpieczeństwa,
- czy nie można było zapobiec zdarzeniu w inny sposób oraz
- czy dobro ratowane przedstawia wartość oczywiście ważniejszą od dobra naruszonego.
Należy podkreślić, że za szkodę nie odpowiada osoba, która nie ukończyła 13 roku życia.
Warto zwrócić ponadto uwagę na terminy przedawnienia. Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przedawniają się z upływem 3 lat, licząc od dnia w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jednakże okres ten nie może być dłuższy niż 10 lat od zdarzenia wywołującego szkodę.
Na zakończenie należy wspomnieć jeszcze o możliwości dochodzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (obok odszkodowania) oraz możliwości dochodzenia naprawienia szkód doznanych przed urodzeniem przez narodzone dziecko (tzw. szkoda prenatalna).
Hanna Bukowska LL.M.
