W życiu codziennym często dokonywane są w przeróżnej formie darowizny, nie zawsze jednak ze świadomością, że czynność taka jest w swej istocie właśnie cywilnoprawną instytucją zwaną darowizną.
Najogólniej mówiąc, darowizna jest to umowa, która polega na tym, że darczyńca zobowiązuje się do pewnego, bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, a ten świadczenie to przyjmuje. Darowizna stanowi bezpłatne przysporzenie kosztem majątku jednej ze stron na rzecz drugiej i dotyczyć może zarówno rzeczy ruchomych jak i nieruchomości. Instytucja ta regulowana jest przez przepisy kodeksu cywilnego, w artykułach od 888 do 902.
W myśl obowiązującego prawa darowizna, a konkretniej oświadczenie darczyńcy, powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże, jeśli forma ta nie została dochowana, a przyrzeczone świadczenie zostało spełnione, to darowizna mimo niezachowania formy jest ważna (art. 890 kc). Należy zwrócić uwagę, że sytuacja ta nie dotyczy jednak przypadków, dla których przepisy prawa wymagają szczególnej formy dla oświadczeń woli np. darowizna nieruchomości musi zawsze być dokonana w formie aktu notarialnego.
Warto również wspomnieć o odpowiedzialności darczyńcy, jeśli darczyńca nie wykonał bądź nienależycie wykonał swoje zobowiązanie względem obdarowanego i doprowadziło to do powstania szkody, to zobowiązany jest on do jej naprawienia – przy czym do powstania szkody doszło w wyniku winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa darczyńcy. Darczyńca odpowiada również za wady rzeczy darowanej, jeśli o takich wadach wiedział i nie powiadomił o nich obdarowanego w stosownym czasie w celu uniknięcia szkody (chyba, że obdarowany mógł samodzielnie, z łatwością wady rzeczy dostrzec).
Cechą charakterystyczną umowy darowizny jest możliwość obłożenia jej tzw. poleceniem, które polega na nałożeniu obowiązku pewnego działania lub zaniechania na obdarowanego (przy czym nie ma wierzyciela takiego zachowania obdarowanego). Warto wspomnieć, że ze względu na istotną zmianę stosunków, obdarowany może jednak odmówić wykonania polecenia.
Darowizna może zostać również, w szczególnych przypadkach odwołana, takie działanie wymaga również zachowania odpowiedniej, przewidzianej prawem formy[1].
Hanna Bukowska LL.M.
