Zniesienie współwłasności nieruchomości może odbyć się w drodze postępowania sądowego, ewentualnie poprzez sporządzenie aktu notarialnego (w drodze polubownej). W praktyce wybór formy związany jest najczęściej z realną sytuacja (relacjami) w jakiej znajdują się współwłaściciele w momencie podjęcia decyzji o zniesieniu współwłasności.
W przypadku wyboru drogi sądowej koszty postępowania uzależnione są od tego czy właściciele działają wspólnie i w porozumieniu, czy też nie. W przypadku złożenia wniosku zawierającego zgodny i wspólny projekt zniesienia współwłasności opłata wynosi bowiem 300 zł. W każdym innym wypadku opłata jest stała i wynosi 1000 zł. Oznacza to, że na wysokość opłaty sądowej nie ma wpływu wartość nieruchomości.
W praktyce możliwe są trzy sposoby zniesienia współwłasności nieruchomości:
1. poprzez jej fizyczny podział,
2. poprzez przyznanie nieruchomości jednemu (ewentualnie kilku współwłaścicielom z obowiązkiem spłaty pozostałych),
3. poprzez sprzedaż nieruchomości.
Fizyczny podział nieruchomości – każdy ze współwłaścicieli może domagać się fizycznego podziału (chyba, że podział taki byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub społeczno – gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy bądź zmianę jej wartości). W przypadku fizycznego podziału nieruchomości sąd określi obowiązek spłat na rzecz pozostałych właścicieli. Z kolei sprzedaż nieruchomości ma miejsce wówczas, gdy żaden ze współwłaścicieli nie chce albo z jakiś przyczyn nie może przejąć nieruchomości na wyłączną własność, a jednocześnie nieruchomości nie da się podzielić fizycznie. Przy czym taki podział nieruchomości dokonywany jest przez komornika (co pociąga również za sobą pewne koszty...). Warto również wspomnieć, że w sytuacji przyznania własności nieruchomości osobie nie będącej w jej posiadaniu, sąd (wydając postanowienie o zniesienie współwłasności nieruchomości) orzeka również o wydaniu nieruchomości przez wszystkich pozostałych współwłaścicieli.
Warto również wspomnieć, że sprawy o zniesienie współwłasności nieruchomości należą do właściwości Sądu Rejonowego jako sądu I instancji - uprawnionego według miejsca położenia nieruchomości.
Hanna Bukowska LL.M.
