Split payment czyli tzw. mechanizm podzielonej płatności zacznie obowiązywać w Polsce od dnia 1 listopada 2019 roku, rozwiązanie to wprowadzone zostało ustawą o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw z dnia 1 sierpnia 2017 roku. Pierwotnie zakładano obowiązkowe wprowadzenie systemu od 1 września bieżącego roku, jednak głównie pod wpływem nacisków ze strony przedsiębiorców termin wejścia w życie zmian został przesunięty o dwa miesiące. Naciski firm były wynikiem przede wszystkim komplikacji związanych z organizacją i koniecznością wielu wprowadzenia modyfikacji technicznych związanych z wprowadzeniem zmian w dotychczasowym systemie płatności.
Zgodnie z nowymi zasadami mechanizm podzielonej płatności dotyczyć ma jedynie wybranych grup towarów. Przede wszystkim objąć ma paliwa, stal oraz wyroby stalowe a także materiały szlachetne, usługi budowlane, maszyny i urządzenia elektryczne oraz konsole, tablety czy telefony komórkowe. Przy czym obowiązek podzielonej płatności dotyczyć będzie jedynie faktur opiewających na kwotę co najmniej 15 tys. zł. Faktury na mniejsze kwoty będą mogły być rozliczane na zasadach dotychczas obowiązujących.
Najogólniej mówiąc, mechanizm podzielonej płatności ma stanowić systemowe narzędzie do walki ze zjawiskiem wyłudzeń podatku VAT. Istota split payment sprowadza się natomiast do tego, że kwota podatku VAT (wyodrębniona z przysługującej sprzedawcy kwoty wynagrodzenia brutto), trafiać ma na osobny rachunek bankowy (czyli tzw. rachunek VAT), przy czym rachunek ten jest dla sprzedawcy dostępny w sposób bardzo ograniczony. Środki zgromadzone na rachunku VAT będą mogły być bowiem wypłacone wyłącznie w celu:
- dokonania wpłaty VAT do Urzędu Skarbowego,
- dokonania płatności VAT na rachunek odpowiedni VAT dostawcy,
- zwrotu wynikającego z korekty kwoty VAT.
Ponadto warto zaznaczyć, że jakiekolwiek inne przeznaczenie środków z rachunku VAT jest dla podatnika bardzo utrudnione. Jedynie bowiem w przypadku pisemnego (uzasadnionego) wniosku podatnika, Naczelnik Urzędu Skarbowego będzie mógł wyrazić zgodę na inne wykorzystanie kwot zgromadzonych na rachunku VAT. Przy czym postanowienie w tym przedmiocie wydane ma być przez Naczelnika US w terminie 60 dni!
Naczelnik US nie wyrazi zgody na przelanie środków z rachunku VAT, jeśli:
- zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane (np. w przypadku gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań),
- zachodzi uzasadniona obawa określenia zaległości podatkowej w podatku albo ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego,
- zachodzi uzasadniona obawa wystąpienia zaległości podatkowej w podatku.
Korzyści dla przedsiębiorców, mające zrekompensować wprowadzenie mechanizmu podzielonej płatności:
- brak podwyższonych odsetek od zaległości w VAT
zgodnie z przepisami nie będzie stosowania podwyższonych odsetek za zaległości w VAT które powstały w okresie, za który podatnik wykazał kwotę podatku naliczonego a której 95% wynika z faktur, zapłaconych przy użyciu Mechanizmu Podzielonej Płatności (nie dotyczy to jednak sytuacji gdy zaległość podatkowa przekroczyła dwukrotność naliczonego podatku).
- przyspieszony zwrot podatku VAT
w sytuacji gdy podatnik złoży do US wniosek o zwrot nadwyżki podatku na rachunek VAT wraz z deklaracją, Urząd Skarbowy będzie miał obowiązek dokonania zwrotu VAT w nieprzekraczalnym terminie 25 dni.
- brak sankcji VAT oraz tzw. zasady solidarnej
W mechanizmie podzielonej płatności nie będzie nakładana sankcja VAT a także nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące solidarnej odpowiedzialności (czyli odpowiedzialności nabywcy za zobowiązania podatkowe sprzedawcy)
- wcześniejsza zapłata VAT
W przypadku gdy przedsiębiorca skorzysta z wcześniejszej zapłaty podatku z tzw. rachunku VAT, kwota zobowiązania zostanie zmniejszona o sumę obliczoną na podstawie odpowiedniego wzoru.
Podsumowując, mechanizm split payment bez wątpienia istotnie ograniczy płynność finansową wielu przedsiębiorców. Natomiast według Ministerstwa stosowanie Mechanizmu Podzielonej Płatności będzie stanowiło jedną z zasadniczych przesłanek dochowywania zasad „należytej staranności” przy weryfikacji kontrahentów oraz znacząco wyeliminuje zjawisko luki podatkowej. Model podzielonej płatności funkcjonuje obecnie na terenie kilku krajów w Europie tj. w Czechach, Holandii, Turcji oraz we Włoszech. Powodem wdrożenia systemu we wszystkich wskazanych państwach, jest również powiększająca się luka podatkowa w VAT.
